Nog voor gratis verzending (gratis verzending vanaf € 39) Gratis verzending!
Nog voor gratis verzending (gratis verzending vanaf € 39) Gratis verzending!

Wat is een groeimindset en hoe stimuleer je deze bij kinderen?

20 april 2023
Je kind probeert een dinosaurus te tekenen, maar het lukt niet zoals hij wil. ‘Ik kan het niet!’ roept hij boos, terwijl hij het papier verfrommelt en weggooit. De tekenspullen verdwijnen in de kast en chagrijnig gaat hij iets anders doen. Herken je dit gedrag bij je kind? Of eerlijk, misschien wel bij jezelf? Dan kan je weleens te maken hebben met een vaste mindset, en zou je eens kunnen proberen stappen te zetten richting het ontwikkelen van een groeimindset. Wat is een groeimindset en hoe stimuleer je die bij kinderen?
Lees meer
Afbeelding voor

Kort samengevat zijn dit de verschillen:

Een vaste mindset (‘fixed mindset’)

Als je een vaste mindset hebt, ben je er (onbewust) van overtuigd dat jouw talenten en vaardigheden vastliggen. Je bent ergens goed in, of je bent het niet. Vaak gaat een vaste mindset gepaard met faalangst. Iets niet kunnen wordt gezien als een gebrek of zwakte en nieuwe dingen leren is emotioneel moeilijk. Een kind met een vaste mindset kan bijvoorbeeld slecht scoren op rekenen. Dan wordt ‘ik kan slecht rekenen’ deel van zijn identiteit.

Een groeimindset (‘growth mindset’)

Heb je een groeimindset, dan denk je minder in beperkingen en meer in kansen en mogelijkheden. Je staat open om nieuwe dingen te leren en talenten te ontwikkelen. Je wordt niet geboren met een vast setje aan skills, maar kunt deze laten groeien. Om aan te haken op het voorbeeld hierboven: een kind met een groeimindset, ziet ruimte om te oefenen en de rekenvaardigheid te verbeteren. De conclusie die dit kind trekt is niet ‘ik ben slecht in rekenen’ maar ‘ik kan beter leren rekenen’. Vaak hebben kinderen niet het één of het ander, maar zitten ze ergens op het brede spectrum ertussenin. Een kind dat neigt naar het hebben van een vaste mindset komt gauw in een vicieuze cirkel terecht. Als je niet openstaat voor het leren van nieuwe dingen, zul je ook die succeservaring niet hebben en bevestig je voor jezelf dat je het niet kan. Daarmee wordt het geloof hierin steeds groter.

Waar komt deze mindsettheorie vandaan?

De bedenker van de mindsettheorie is Carol Dweck, psycholoog aan de Stanford University in Californië. Zij deed uitvoerig onderzoek naar motivatie, ontwikkeling en persoonlijkheid en publiceerde in diverse boeken en artikelen haar conclusies over het belang van je mindset. Sindsdien zijn haar bevindingen geprezen, bediscussieerd, bekritiseerd en toegepast op scholen als interventies voor leerlingen met leeruitdagingen. Er valt veel te zeggen over de wetenschappelijke achtergrond van de mindsettheorie. We proberen het in dit artikel to the point te houden en te focussen op wat jij, als ouder, verzorger of docent, kan doen om de mindset van een kind positief te stimuleren. Carol Dweck beschreef het belang van de groeimindset als volgt: ‘’Het grootste cadeau dat ouders hun kinderen kunnen geven, is ze leren om van uitdagingen te houden. Om geïntrigeerd te zijn door fouten, moeite doen waarderen en te blijven leren. Zo hoeven kinderen geen slaven van lovende complimenten te worden. Ze hebben een levenslange manier om hun zelfvertrouwen zelf te bouwen en repareren.’’

Meer weten? Zie het boek Mindset – Carol Dweck

Waarom is een groeimindset belangrijk?

Een vaste mindset is niet per definitie slecht, laten we dat vooropstellen. Je eigen kennis en kunde realistisch inschatten kan grote fouten voorkomen en is daardoor evolutionair gezien best handig. Maar het kan kinderen wel remmen in hun ontwikkeling. Faalangst en onzekerheid liggen op de loer als ieder succes, en ook iedere fout, een wezenlijk onderdeel van je karakter is. Het hebben van een groeimindset helpt bij het omgaan met fouten maken en het leren van nieuwe vaardigheden. Iets wat je nog niet kunt, kun je met zo’n mindset met nieuwsgierigheid en een open houding tegemoet treden. Heb je een fixed mindset, dan kan iets nieuws leren bedreigend en spannend zijn. Niet echt ideale omstandigheden om te leren. Zowel bij hobby’s, schoolprestaties en sociale vaardigheden kan dit je remmen om te groeien.

Afbeelding voor

Hoe stimuleer je een groeimindset?

Een veelgehoord advies bij het stimuleren van een groeimindset, is om kinderen te complimenteren op hun leerproces in plaats van het resultaat. Herhaal niet 100 keer per dag ‘wat een mooie tekening’, maar besteed aandacht aan hoe je kindje te werk is gegaan. Complimenteer dat hij het opnieuw probeerde toen het niet lukte, of dat hij een bewuste afweging heeft gemaakt bij het combineren van kleuren. Lukt iets niet? Motiveer je kind dan om het nog een keer te proberen, het liefst met een andere strategie. Creëer een veilige leeromgeving waarin fouten maken mag en je kind altijd om hulp mag vragen. Bij focussen op het proces en proberen, kun je niet alleen het proberen complimenteren, maar ook doorvragen. Waarom lukte het niet? Wat zou je nog anders kunnen proberen? In de basis zit dat je je kind leert dat de wereld niet simpelweg op te delen is in ‘goed’ en ‘fout’, wel kunnen of niet kunnen. Wees je ook bewust van jouw voorbeeldrol hierin. Hoe reageer jij als iets niet lukt, of als je iets moet doen waarvan je niet zeker weet of je het (al) kan?

Groeimindset uitleggen aan kinderen

Om een groeimindset te stimuleren kan het, zeker bij oudere kinderen, handig zijn om ze ook in kindertaal uit te leggen wat een groeimindset is. Je kan uitleggen wat het verschil is tussen een vaste mindset en een groeimindset, en dit bespreken aan de hand van situaties die je kind zelf heeft meegemaakt. Bijvoorbeeld een boze bui na een 'mislukte' tekening of na het opgeven van een spelletje omdat het niet meteen lukt. Educatief auteur Suzanne Mooi geeft hier een aantal praktische tips voor het uitleggen van de groeimindset aan kinderen.

Conclusie: een groeimindset kan je kind helpen om te leren leren, om te gaan met fouten maken en nieuwe vaardigheden te ontwikkelen. De manier van omgaan met fouten maken en ‘dingen niet kunnen’ speelt hierbij een belangrijke rol. Bij een groeimindset gaat het er niet om dat je met ‘genoeg oefenen’ en blijven proberen alles kunt doen en bereiken wat je maar wil. Het kan een kind wel helpen om zich er bewust van te zijn dat talent, vaardigheden en kwaliteiten altijd in beweging zijn.